woensdag 7 december 2011

stadsreuzen en grote koppen



"Gegants" en "Caps gros" zoals ze in het catalaans  heten zijn figuren die op volksfeesten in Catalonie een grote rol spelen.Het is een in heel Europa verspreide folklore die stamt uit de middeleeuwen,de eerste reuzen die bekend zijn zijn de reuzen uit Pamplona(baskenland) en Alenquer(Portugal)uit de 13de eeuw.Oorspronkelijk uit hout gesneden zijn de meeste inmiddels vervangen voor lichtere materialen zoals glasvezel of papier maché.In Catalonië zijn de reuzen rond de jaren 80 weer een beetje uit het vergeethoekje gehaald en inmiddels bestaan er weer veel verenigingen die verantwoordelijk zijn voor hun activiteiten. Over het algemeen zijn het figuren die kenmerkend zijn voor de streek en vertegenwoordigen zo het dorp of de stad waar ze vandaan komen.Sinds 2000 worden er bijeenkomsten van reuzen in Catalonië gevierd en al veel langer kiest een overkoepelende reuzen organisatie elk jaar een reuzen gemeente.


donderdag 3 november 2011

la castanyada -het kastanje feest


Het kastanje feest een feest dat samenvalt met allerheiligen op 1 november in Spanje is een ouderwets catalaanse gewoonte.Oorspronkelijk was allerheiligen een langdurig feest waarbij van de vroege ochtend tot late avond de doden werden herdacht en de bevolking hielp daarvoor de boeren met het verzamelen van de kastanjes voor die datum.Er bestaat een theorie dat in de 18de eeuw het eten van kastanjes en andere nootachtige en peulvruchten aten als traditie alhoewel het eten van energie rijke kastanjes zo enzo veel algemener was.Buiten kastanjes zijn zoete aardappelen(moniatos) in allerlei vormen ,panellets(kleine taartjes van marsepein of aardappel versierd met pijnboompitten,amandel of andere noten of vruchten) en gekonfijt fruit.Overal zijn kraampjes met geroosterde kastanjes die volgens de traditie warm in een hoorn van krantenpapier worden geserveerd.Het beeld van "La castanyera"een oudearmoedig gekleede kastanje verkoopster met een doek over haar hoofd hoort helemaal bij deze dag en op scholen is het niet vreemd dat de kinderen zich die dag verkleden als kastanjeverkoper en kastanjes eten.Helaas komt het traditionele kastanje feest steeds meer in verdrukking door het geimporteerde en comerciele halloweenfeest.

dinsdag 4 oktober 2011

Catalonie en de stieren


Vele voor-en tegenstanders van stierengevechten kan je in Catalonie vinden.De tegenstanders hebben de overhand en 28 juli 2010 is door een meerderheid van 68 tegen 55 stemmen voor de verbieding van het stierenvechten gekozen.Zondag 26 september heeft oficieel en onder protesten het laatste stierengevecht in de "Monumental"in Barcelona plaatsgevonden.Het stierenvechten kent wel drie eeuwen geschiedenis maar kwam tot bloei in de vorige eeuw toen de meeste arenas in de grote steden van Catalonie zijn gebouwd.Al komen er grote stieren vechters uit catalonie (27 stuks)de laatste jaren is de populariteit duidelijk teruggelopen en ondanks het toerisme was het een na laatste stierengevecht in de Monumental in Barcelona nog niet voor een derde gevuld.De voorstanders verdedigen het economische aandeel (2.500 miljoen € in spanje) en de traditie.Terwijl de tegenstanders de wreedheid en de dierenmishandeling afkeuren.Nu het stierengevecht oficieel verboden is in Catalonie komt de discussie over de traditie van de "correbous"."Correbous"een volksfeest dat bestaat uit het loslaten van een stier tussen de mensenmenigten of het "bou embolat" waarbij een vastgebonden stier vuurpunten op zijn horens krijgt gebonden en daarmee los wordt gelaten is vooral nog erg populair in het zuiden van catalonie en maakt deel uit van vele zomerfeesten in Catalonie en meestal ook niet erg diervriendelijk.

zondag 11 september 2011

De nationale dag van catalonie La diada



De nationale dag van Catalonie,11 september is ter ere van de val van Barcelona in handen van de troepen van de Borbon onder leiding van de hertog van Berwick tijdens de successie oorlog op 11 september 1714.De catalaanse instituten werden hiermee afgeschaft tot 1980.De viering werd verboden in 1886 en kwam vooral weer in opkomst rond de eeuwwisseling.De monumenten van Rafael Casanova en Josep Moragues politici , militairen en slachtoffers van deze slag op 11 september in 1714 worden op deze dag nog steeds geeerd met bloemenoffers.Ook het Fossar de les morerers een plein in Barcelona waar meerdere strijders gemeenschappelijk zijn begraven wordt zo elke 11 de september in de bloemen gezet ter herinnering aan de verdedigers van de catalaanse nationaliteit."La senyera",de catalaanse vlag en het volkslied "Els segadors" staan centraal en door heel catalonie wordt de dag geviert met bloemenoffers en nationale activiteiten.Veel politieke partijen gebruiken deze dag om de onafhankelijkheid onder de aandacht te brengen.Bijzonder in de geschiedenis van 11 september is die van 1901,een manifestatie van 12.000 personen als protest tegen de gevangenschap van 30 catalanen waaronder de schrijver Josep Maria Folch i Torres.De 11 september van 1977 de tweede viering na de dood van generaal Franco waarbij zich rond de miljoen catalanen zich in Barcelona manifesteerden.

woensdag 22 juni 2011

Sant Joan- Sint Jan 24 juni



Sint Jan,sint Johannes of in het catalaans Sant Joan is niet uniek voor catalonie maar het is wel een hele belangrijke feestdag.De oorsprong van dit feest ,genoemd naar Johannes de doper(7de eeuw v.C.) die 24 juni geboren zou moeten zijn,stamt uit de tijd voor het Christendom.Belangrijk voor deze datum is de korte nacht en de tijd die het van de kerstnacht afligt(maximaal aantal dagen)waardoor de duivel in verhouding meer kans zou hebben zijn kwade werk te doen.Vuur staat daarom op deze nacht van 24 juni centraal. De viering van Sat Joan lijkt eigenlijk het meest op de nieuwjaarsviering in Nederland. Brandstapels (fogueras) en vuurwerk (focs d'artifici) worden dagen voor het feest voorbereid en overal zijn verkooppunten voor het verkopen van vuurwerk wat bij de nieuwjaarsvieringen in Catalonië niet het geval .Sinds de jaren 50 is er ook een gewoonte een fakkel vanaf de Canigó piek in de pyreneen te laten afdalen en simbolisch daarmee alle brandstapels van Catalonie aan te steken (la flama de canigó).Een andere traditie die heel algemeen is voor het sint Johannes feest is de"Coca de Sant Joan" of sint Johannes cake een eenvoudige platte ovale cake oficieel op basis van varkensvet(llard) met geconfijte vruchten en pijnboompitten versierd mag niet ontbreken en wordt gegeten met een glaasje wijn of cava.
De nacht wordt ook wel heksennacht genoemd en figuren als heksen duivels etc. spelen een belangrijke rol.De magie staat centraal en ook kruiden spelen een belangrijke rol op veel plekken in Catalonie iemand die sintjanskruid als een gele kroon op het hoofd heeft op de avond zal het hele jaar van hoofdpijn bespaard blijven en het gezegde :
Les herbes de Sant Joan tenen virtut per tot l'any
(De kruiden van sintJohannes hebben kracht voor het hele jaar)Daarom worden op sommige plekken ook bossen met kruiden verzameld en worden rituelen uitgevoerd om een voorspoedig jaar tegemoet te gaan net als bij de oud-en-nieuwjaarsviering.Baden als de klok 12 slaat maar ook rondom heeft speciale krachten en is daardoor ook een traditie op veel plekken en natuurlijk wordt er veel gedanst.Voor de horeca is het ook een speciale dag en worden er vele feesten en menus georganiseerd.

dinsdag 7 juni 2011

juny - juni spreekwoorden of gezegdes


Fins el deu de juny, no et llevis la roba ni et descordis el puny.
tot 10 juni doe je kleren niet uit en maak je de vuist niet los

Al juny, corbella al puny i la roba lluny
In juni ,de sikkel in de hand en de kleren ver weg

Al juny la pluja és lluny, i si plou, cada gota és com el puny
Juni de regen ver weg, maar als het regent druppels zo groot als vuisten

El juny formós és abundós
een mooie juni brengt overvloed

Juny brillant, any abundant.
een mooie maand juni ,een rijk jaar

El juny fred, mata l'esplet
maar een koude juni dood de oogst

Aigua de juny primerenca, molts mals arrenc
water in het begin van juni,veel slechts rukt veel slecht weg

Aigua de Sant Joan, celler buit i molta fam
water op sint Jan kelder leeg en veel honger

Aigua de Sant Joan, no dóna ni vi ni pa
water op sint jan geeft geen wijn nog brood

Bon sol pel primer de juny, any de llegum.
een mooi zonnetje begin juni -peulvruchtenjaar

Bon temps pel juny, estiu segur.
mooi weer in juni een mooie zomer verzekerd

D'alzina que floreix pel juny, tot l'any el porc en gruny;
een eik die bloeit in juni daar knort een varken het hele jaar naar

d'empelt pel juny, fruita com el puny.
enten in juni ,fruit als een vuist

Dels vents del juny el de Sant Bernabé és l’únic que va bé.
Wind in juni van sint Bernabé is de enige die goed doet

El blat primerenc o tardà, pel juny s'ha de segar.
tarwe vroeg of laat in juni moet gemaait worden

El mes de juny, cada mosca com el puny.
maand juni vliegen groot als vuisten

El sol de juny estalvia la llum.
de zon van juni spaart licht

Pel juny, molt sol i molta son
Voor juni veel zon en veel slaap

Les cireretes, d’una a una pel maig, i pel juny, a grapats.
De kersjes in mei een voor een en in juni handenvol

Pel juny no preguntis res a ningú.
In juni vraag niemand niets

dinsdag 10 mei 2011

pa amb tomàquet



Brood met tomaat zou het vertaald in het nederlands zijn , bijna zo eenvoudig maar zeker met meer betekenis voor catalonie.Een traditie, en de basis van de catalaanse gastronomie, eenvoudig en beslist een aanrader.,Oorspronkelijk uit Aragon als een manier om oud brood met tomaat weer wat op te pimpen, zou deze gewoonte overal ter wereld bekendheid moeten krijgen.
Een geroosterde (het beste is op houtvuur) witte (hoe ruwer hoe beter) boeren boterham
een teentje knoflook rasp je over het brood (naar smaak meer of minder)
dan de rijpe tomaat erover uitsmeren (halve tomaat wrijf je als het ware over het ruwe brood)
een beetje olijfolie(virgen extra)
en een beetje zout en klaar,smullen maar!
Natuurlijk kan het met elk soort brood ,en juist prima met oud hard brood zoals het van oorsprong is ontstaan.
Torradas(geroosterde boerenboterhammen) met van alles erop of coca pan met voorgekookte groente uit de oven komen ook veel op de catalaanse menukaart voor.
De tomaat kennen we sinds de eeuw XVI door de amerika vaarders, maar tot ongeveer de eeuw XVII worden nog geen boterhammen met tomaat gemaakt,het eerste geschreven recept komt ook uit die periode en werd "panboli bo" genoemd.Het eerst bekende recept waarin werkelijk pa amb tomaquet als vandaagdedag bekend werd beschreven stamt uit 1884,veel later, maar dat komt door de vanzelfsprekenheid van het recept (te eenvoudig om op te schrijven) . Boterhammen met knoflook en olie zijn wel al daarvoor bekend en natuurlijk zijn veel varianten in het hele mediteraanse gebied verspreid. Al sinds jaren is er jaarlijks een beurs speciaal voor dit culinaire basis recept in Santa Coloma de Farners

woensdag 4 mei 2011

Barça FC Barcelona


FC Barcelona is zonder veel twijfel het meest bekende nationale product.Voor de catalanen is sinds Francos anti catalaanse politiek Barça meer dan een voetbalclub een simbbool voor hun eigen identiteit en het streven naar onafhankelijkheid.De club werd opgericht door de zwitser Hans Gamper,een sportieve man die in 1930 bezeten van, geld- en pesoonlijke problemen zelfmoord pleegt .Schokkend nieuws voor de club die de oorzaak van zijn dood in het begin verzwijgt .Tot op de dag van vandaag en waarschijnlijk voor altijd zal hij clublid nummer één blijven. Barça is de een na grootste club in aantal leden en de de club met de meeste trofeeën van de wereld. Buiten voetbal worden ook veel andere sporten zoals handbal,basketbal,zaalvoetbal en hockey door de club profesioneel beoefend en nog veel meer takken op amateurniveau zoals atletiek,kunstschaatsen,gehandicaptensporten etc. Maar buiten de sport staat FCBarcelona ook bekend als ambasadeur van de catalaanse cultuur en taal en om zijn sociale projecten.Nederland is verbonden met FCBarcelona sinds de komst van Johan Cruyff in 1973 ,als beste speler van de wereld en jaren later (1988-1996) als trainer van het "dreamteam" is Cruyff een onvergetelijke persoonlijkheid in de geschiedenis van de club en nog steeds vervult Cruyff de functie van trainer van de catalaanse selectie.FC Barcelona staat in de volksmond bekend als "blau grana" de kleuren van de club (blauw granaat) en de kreet "mes que un club" meer dan een club stamt uit de tijd van de catalaanse reppressie door Franco.De volgers van Barça staan ook bekend als culers of in het spaans culés, konters zou dat zijn in het nederlands een naam die zijn origen kent uit de tijd van het oude stadion waar de fans zittend op de muur de wedstrijd volgden,niet te vergelijken met hoe de wedstrijd gezien kan worden in het "nieuwe veld" of Nou Camp een stadion met 5 sterren ,de hoogste rang die door de Fifa wordt gegeven aan de 55.000 vierkante km tellend stadion.

dinsdag 3 mei 2011

Ibers



Iber is de naam die de oude griekse schrijvers gaven aan volkeren die de mediteraanse kust bewoonde om ze daarmee te onderscheiden van de volkeren die in het binnenland woonde.De Ibers hadden volgens hen de zelfde taal maar hadden niet dezelfde etnische afkomst.De afkomst is niet helemaal bekend maar zij kwamen zich vanaf de 5 de eeuw tot de derde voor Christus aan de mediteraanse spaanse kust vestigen.Geschreven tekst in het ibers zijn er te vinden vanaf V v.C. tot de laatste I d.C..Er zijn beweringen dat het verband heeft met het baskisch vanwege de overeenkomsten in taal en gramatica maar er bestaat geen enkel academisch bewijs voor.De meeste geschreven informatie over Ibers hebben we van de griekse dichter Avieno die beschrijft steden en streken die al niet meer bestonden toen deze zelf leefde en die hij heeft overgenomen uit teksten van voorgangers.Zeker zijn wij door de velen vondsten dat de Ibers een cultureel goed ontwikkeld volk was.Beeldhouwwerk in steen en brons,houtwerk, pottebakkerij etc.Er zijn bewijzen dat zij landbouw(tarwe,haver,gerst en gierst) en veeteelt (geiten, schapen, koeien, paarden en varkens) bedreven.Melk en wol speelde een belangrijke rol,vlees werd niet veel gegeten en alleen oude dieren werden geslacht.Haken en gewichten die gevonden zijn bewijzen dat er ook gevist werd. Ovens werden gebruikt voor het maken van ijzeren en aardewerken gereedschappen en gebruiksvoorwerpen. Er bestond een bloeiende handel van hun producten met de grieken en zo kwamen ook door de invloed van de grieken Iberische munten in omloop. Resten van iberdorpen in catalonie zijn onderandere te vinden in Ullastret,Pontós,Palamos en lloret de Mar .De meestal hooggelegen dorpen die met elkaar comuniceerden via (rook)signalen zijn met stevige muren beschermt tegen aanvallen van buitenaf ondanks dat verdween de ibercultuur met het verspreiden van het romeinse bewind compleet. meer over ibers : http://www.xtec.es/recursos/socials/the_ibers/recurs.htm

maandag 4 april 2011

De dag van Sant Jordi 23 april

De Sint Jordi (Joris) dag is ter ere van de dood van Georgius van Capacadonië (303 n.C.) dezelfde George die sinds 1212 beschermheer van Engeland is en beschermheer van Catalonie.Joris is vooral bekend om het doden van een draak en is een van de heiligen waarvan er geen enkel bewijs is dat hij werkelijk bestaan heeft.De legendes over hem zijn uit de griekse mythologie aan hem aangepasten legendes.De eerste aantekeningen zijn van honderden jaren na zijn legendarische marteldood.Als heilige onderscheidt hij zich een krijgshaftige ,met zwaard in de hand strijdende figuur te zijn, in tegenstelling tot de vredelievende medeheiligen.Hij zou als romeinse oficier in dienst zijn Cristenen te vervolgen.Na zijn gevangenschap door Christenen zou hij gefolterd en in kokende olie gebaad en vervolgens vergiftigd worden liet zich uiteindelijk dopen waardoor hij vervolgens door de romeinen vanwege het overlopen onthoofd zou worden.San Jordi wordt over het algemeen afgebeeld met een draak,de draak als simbool van het heiden zijn wordt door Jordi volgens de legende door hem gedood.
De legende van de draak varieert maar verteld dat in Capadocia een draak leeft die door de bevolking elke dag 2 lammeren krijgt om hem rustig te houden door zijn honger te stillen.De lammetjes worden schaars en de regel wordt elke dag een lam en een persoon die via een loterij wordt gekozen.Op een dag is de prinsses aan de beurt.De koning biedt zijn rijkdommen om zijn dochter van de draak te redden maar het volk vindt het wel best en vindt dat het de beurt van de koning is in levenderlijve het gemis te ervaren.Onderweg naar de drakenwachten komen zij Jordi( Joris ) tegen en die ontfermd zich als een held over het probleem van de koning en doodt de draak met zijn zwaard door het hart stekend red hij de prinses en waar het bloed van de draak de grond raakt ontwaakt een roos.De koning biedt zijn rijkdommen maar Jordi verdeelt deze onder de bevolking en laat een kerk bouwen die zijn naam draagt waaruit een bron een heilig water vloeit dat de zieken op wonderwaarlijke manier geneest.
De dag van sint Jordi in Catalonie is echter meer dan deze legende ,de dag van de roos en het boek is een van de grootste nationale feestdagen met als gewoonte het cadeau geven van een roos aan een vrouw en een boek aan een man.Door de emancipatie verandert dit wel enigszins en wordt ofwel een roos en een boek of een van beide aangeboden aan alle naasten.Op deze dag zijn er door heel catalonie stalletjes met boeken en rozenverkopers te vinden en alle catalaanse simbolen zijn aanwezig zoals de graanaar als teken van vruchtbaarheid,de senyera(catalaanse vlag) en natuurlijk veel afbeeldingen van Sint Jordi.

maandag 7 februari 2011

calçots


De calçot is een catalaanse steel-uiensoort en dankt zijn naam aan het afdekken dat men doet om de witte kleur in de steel te behouden.De tijd van de calçots is eind winter vroege voorjaar,tijd dat in catalonie regelmatige"calçotadas" worden gevierd.Op de barbacue of open vuur worden de uien in het vuur verwarmd tot ze van buiten zwart geblakerd zijn.De buitenste bladeren trek je van de ui af,doopt de ui in saus en werkt hem als een haring naar binnen."Romesco " de meest traditionele saus gemaakt van tomaten ,gedroogde pepers ,knoflook,broodkruimel,amandel,hazelnoot ,olijfolie,azijn,peper,zout en rozemarijn.Een andere veel gebruikte saus is salvitxada dat er erg op lijkt maar met wat meer tomaten wordt klaargemaakt.Vaak worden er butifaras (worsten) of vlees van de barbacue bij of na geserveerd.Het is geen schoon karweitje want je handen worden pikzwart van het uien pellen maar een keer geprobeerd kan leiden tot een heuse calçcot verslaving-vreselijk gezond en lekker!In restaurants waar calçots worden klaargemaakt is het niet raar dat je een slabbetje en hanschoenen bij je portie kan vragen zwarte handen en kleding te voorkomen maar eigenlijk hoort het er natuurlijk een beetje bij.

woensdag 26 januari 2011

Sardana


De sardana is de nationale dans en muziek van catalonie.De kringdans wordt door stellen man/vrouw afwisselend op de muziek van een cobla uitgevoerd.Een cobla is een orkest dat door bijna uitsluitend blaasinstrumenten is samengesteld.Een tenora,tible,flabiol en tambori zijn unieke catalaanse instrumenten en deze worden aangevuld met trompet ,trombone,friscorn en contrabas(In totaal 12 instrumenten,gespeeld door 11 muzikanten ).De dans is eeuwen oud maar het is onbekend wanneer de sardana voor het eerst werd gespeeld en gedanst wel Won duidelijk populariteit in de tweede helft van de negentiende eeuw mede dankzij de componist Josep (Pep) Ventura die aan de muziek van de sardanas de instrumenten toevoegde want voorheen werd deze muziek vaak door een enkel instrument gespeeld.De dans bestaat uit lange en korte passen van 7 of 10 tiradas(sets).De dans lijkt in eerste instantie niet erg spectaculair,maar wetende hoe ingewikkeld de samenstelling van de dans is en hoe een telling wordt gecombineerd met vaste danspassen is het zeker het kijken en luisteren waard .Er bestaan verschillende typen sardanas
.Sardana concert een sardanea die meer dan voor het dansen muzikaal is
.Sardana coral een sardana waarbij wordt gezongen
.Sardana obligadadans wordt gevolgt per instrument naar keuze
.Sardana lluïment(glans) eigen dans van een "colla"of dansgoepje vaak om te wedijveren met anderen
.Sardana de punts lliures (lichte punten) varatie met veel pasjes en variatie
.Sardana de germanor (broederschap) met alle deelnemers in een gezamenlijke kring
.Sardana manresana sardana van 7 sets
.Sardana revessa-ingewikkelde vaak voor wedstrijd gebruikte sardana
Nederland heeft als enige niet catalaanse land een Cobla " la principal d'Amsterdam"